Οἱ τέσσερις τρόποι κοινωνίας μὲ τὸν Θεὸ στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία Γέροντας Κλεόπας Ἠλίε

Η ένωση και κοινωνία μας με τον Θεό σε γενικές γραμμές γίνεται με δύο τρόπους: με τη μυστική κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου και με την πνευματική κοινωνία. Ο δεύτερος τρόπος διαιρείται εν συνεχεία σε τρεις άλλους τρόπους. Γι’ αυτό θα σας μιλήσω γι’ αυτούς τους τρόπους φέρνοντας μαρτυρίες από τη θεία Γραφή και τις διδασκαλίες των αγίων Πατέρων.

                                                     ***

Η πρώτη και σπουδαιότερη κοινωνία μας με τον Χριστό γίνεται με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματός Του. Ένας χριστιανός που δεν πιστεύει ότι το φαινόμενο ψωμί και κρασί είναι αληθώς το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, είναι ένας αιρετικός και ξένος προς την αληθινή πίστη του Χριστού, ο Οποίος λέει: «Η σαρξ μου αληθώς εστί βρώσις, και το αίμα μου αληθώς εστί πόσις» (Ιω. 6:55). Ενώ ο απόστολος Παύλος μάς λέει: «Το ποτήριον της ευλογίας ο ευλογούμεν, ουχί κοινωνία του αίματος του Χριστού εστί; τον άρτον ον κλώμεν, ουχί κοινωνία του σώματος του Χριστού εστίν;» (Α’ Κορ. 10:16).

Όποιος λοιπόν κοινωνεί αναξίως, γίνεται ένοχος, όπως λέει ο ίδιος Απόστολος: «Ος αν εσθίη τον άρτον τούτον ή πίνη το ποτήριον του Κυρίου αναξίως, ένοχος έσται του σώματος και του αίματος του Κυρίου» (Α’ Κορ. 11:27). Ο χριστιανός όμως που κοινωνεί με φόβο, ευλάβεια και προετοιμασία, αξιώνεται αναριθμήτων δωρεών, από τις οποίες οι σπουδαιότερες είναι οι εξής:

Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας καὶ ἡ ἱστορικὴ ἀλήθεια. π. Γεώργιος Μεταλληνός

Νεοπαγανιστικὲς ἀπάτες / Ἀπάντηση στὶς συκοφαντίες τοῦ Νεοπαγανισμοῦ Πηγή: Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία: Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας καὶ ἡ ἱστορικὴ ἀλήθεια, Μάιος 2007


Ὁ π. Γεώργιος Μεταλληνὸς ξεσκεπάζει μία Δυτικόφερτη συνωμοσία τῶν ἀρχαίων Παγανιστῶν, τὴν ὁποία συνεχίζουν νὰ συντηροῦν σὲ συνεργασία Νεοπαγανιστὲς καὶ Προτεστάντες!


π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός Ὁμότιμος Καθηγητής Παν/μίου Ἀθηνῶν


Ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου καὶ τῆς μητέρας του, τῆς ἁγίας Ἑλένης, ποὺ εἴχαμε πρὶν ἀπὸ δυὸ μέρες, ἐπικαιροποιεῖ τὸ θέμα τὸ ὁποῖον ἐξαγγείλατε προηγουμένως.

Ἡ σωστὴ χρήση τῶν πηγῶνΕἶναι γεγονὸς ὅτι ἡ στάση τῶν ἱστορικῶν ἀπέναντι στὸ Μέγα Κωνσταντῖνο εἶναι ἀντιφατική. Γιὰ ἄλλους ὑπῆρξε μέγα αἴνιγμα ἢ στυγνὸς δολοφόνος καὶ καιροσκόπος, γιὰ ἄλλους δέ, τὸ μέγα θαῦμα τῆς ἱστορίας. Αὐτὸ συμβαίνει διότι ἐπικρατοῦν συνήθως ἰδεολογικὰ κριτήρια καὶ παραταξιακὲς ἐκτιμήσεις ἐρήμην τῶν πηγῶν.
Ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα στὸ χῶρο τῆς ἱστορίας, ποὺ ὁδηγεῖ αὐτόχρημα στὴν αὐτοκατάργηση τοῦ ἱστορικοῦ καὶ τῶν ἐρευνῶν του, εἶναι ἡ χρησιμοποίηση τῆς ἱστορίας μὲ ὁποιεσδήποτε διασκευὲς της κατὰ τὸ δοκοῦν, ὥστε νὰ χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ ἀποδειχθοῦν πράγματα ποὺ ἱστορικὰ δὲν θεμελιώνονται.
Ἕνα ἄλλο ἐπίσης πρόβλημα εἶναι ὄχι μόνον ἡ ἰδεολογικὴ χρήση τῆς ἱστορίας καὶ τῶν πηγῶν ἀκόμη, ἀλλὰ εἶναι καὶ ὁ ἱστορικὸς ἀναχρονισμός. Νὰ ἐπιχειροῦνται δηλαδὴ ἑρμηνευτικὲς προσβάσεις στὰ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ στὰ ἱστορικὰ πρόσωπα μέσα ἀπὸ κρίσεις καὶ προϋποθέσεις τοῦ παρόντος, τοῦ ὁποιουδήποτε παρόντος.

Γνωρίζετε ἀσφαλῶς ὅλοι ὅτι ὅταν συντάσσει κανεὶς μιὰ ἱστορικὴ διατριβὴ καὶ μάλιστα ἂν εἶναι διδακτορικὴ διατριβὴ ποὺ εἶναι ἡ σημαντικότερη ἐργασία ἐνὸς ἐπιστήμονος, παραθέτει ἕνα εἰσαγωγικὸ ἢ πρῶτο κεφάλαιο ποὺ ἀναφέρεται στὴν ἐποχὴ μέσα στὴν ὁποία τοποθετοῦνται τὰ θέματα μὲ τὰ ὁποῖα ἀσχολεῖται. Αὐτὴ ἡ τοποθέτησις εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαία, σφαιρικὴ ἀπὸ πάσης πλευρᾶς, γιὰ νὰ μπορεῖ κανεὶς τὰ συμπεράσματα τὰ ὁποῖα θὰ συναγάγει, νὰ τὰ τεκμηριώνει καὶ μάλιστα κατὰ τρόπον ἀναμφισβήτητον.

Ὁ ἱστορικὸς ἀναχρονισμὸς καὶ ἡ ἰδεολογικὴ χρήση τῆς ἱστορίας, ἐπαναλαμβάνω, εἶναι ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες ἀρρώστιες τῶν ἀσχολουμένων μὲ τὴν ἱστορία, στὴν ἐποχή μας περισσότερο. Ἐπίσης, εἶναι δυνατόν, νὰ στοχάζεται κανεὶς εἰς τὰ ἱστορικὰ γεγονότα ἐρήμην τῶν πηγῶν. Αὐτὸ εἶναι μυθιστόρημα, δὲν εἶναι ἱστορία.
Μυθιστόρημα σημαίνει, ἢ ἱστορικὸ ρομάντσο ἀκόμη, σημαίνει ὅτι χρησιμοποιεῖ κανεὶς κάποια γεγονότα τὰ ὁποῖα ἔστω, στηρίζονται στὶς πηγὲς καὶ τὰ συνδέει μὲ ἕναν αὐθαίρετο τρόπο. Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι πάλι ἄλλη νόσος τῆς ἱστορικῆς ἐπιστήμης.
Ὁ μακαρίτης, ὁ μέχρι τοῦ θανάτου του πατριάρχης τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἱστορικῶν στὸν τόπο μας, ὁ Ἀπόστολος Βακαλόπουλος, μ᾿ ἕνα κλασικὸ ἔργο ποὺ μᾶς ἔδωσε γιὰ τὴν ἱστορία, πολύτομο,

Προσκυνοῦμεν τὰ πάθη τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ

Γράφει ὁ Δημήτρης Νατσιός, δάσκαλος Κιλκίς

«Ἄν εξεράθη τὸ κλαδί, πάντα χλωρὴ εἶν' ἡ ρίζα» (Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης.)
Γενάρης τοῦ 1952, πέρα ἀπὸ τὸν Ἅγιο Νικόλαο καὶ πάνω στοὺς πρόποδες τοῦ Πάϊκου βρέθηκε μισοφαγωμένη ἀπὸ ἄγρια θηρία τοῦ βουνοῦ ἡ ενενηντάχρονη γριούλα Παλάσα Παχατουρίδου. Κανένας συγχωριανός της δὲν παραξενεύτηκε. Γνώριζαν καλὰ τὸ δρᾶμα τῆς μεγαλοκυράς ἀπὸ τὴν Χαμενία τοῦ Καρς πάνω στὸν Καύκασο. Ἡ δύστυχη ἔχασε δέκα γιους λεβέντες καὶ τὸν ἄνδρα της στὴν Μικρασιατικὴ Καταστροφή. Τελευταία εἶχε χάσει καὶ τὸ μυαλό της. Ἀναζητοῦσε κάθε μέρα νὰ βρεῖ τὸ δρόμο γιὰ τὴν μεγάλη ἐπιστροφὴ στὴν «πατρίδα». Ἐκεῖνο τὸ βράδυ ἔψαχνε τὸ δρόμο γιὰ τὴν γῆ ποὺ ἦταν σπαρμένη μὲ τὰ κόκαλα τῶν παιδιῶν της...
8 Ἀπριλίου 1921, ὁ βουλευτὴς Κ. Φίλανδρος μιλῶντας στὴν ἑλληνικὴ Βουλὴ γιὰ τὴν Γενοκτονία ἀναφέρει μεταξὺ ἄλλων τὰ ἑξῆς:«Αἱ γραῖαι καὶ οἱ γέροντες διεσκορπίζοντο τότε εἰς τὰς ἐρήμους, ὅπου γυμνοί, ἄστεγοι καὶ νήστεις σωρηδὸν ἀπέθνησκον. Ἀλλὰ καὶ ὁσάκις τὴν μακρὰν πεζοπορίαν διεδέχετο ἡ διὰ τοῦ σιδηροδρόμου μεταβίβασις τῶν εἱλώτων, ἐξετυλίσσοντο σκηναὶ φρικτοτέρας τραγωδίας. Εσταμάτα τὸ τραῖνον μέσα εἰς τὴν ἔρημον, διὰ νὰ ριφθῶσιν ἀπροστάτευτα τὰ δυστυχῆ ἐκεῖνα πλάσματα εἰς τὴν διάκρισιν τῶν ἀγρίων θηρίων καὶ τῶν ἀνθρωπόμορφων θηρίων. Δυστυχὴς μητέρα, εστoιβαγμένη μετ' ἄλλων γυναικῶν ἐντὸς σκευοφόρου βαγονίου, βλέπουσα κινδυνεῦον τὸ τέκνο τῆς ἀπὸ ἀσφυξίαν, ἐτόλμησε νὰ ζητήσει βοήθεια. Παρευθὺς Τοῦρκος χωροφύλαξ ἁρπάσας ἀπὸ τὴν ἀγκάλην τῆς μητρὸς τὸ τέκνον της τὸ ἐξεσφενδόνισεν ἐκ τοῦ παραθύρου εἰς τὸ κενόν, ἐνῶ τὸ τραῖνο ἐξηκολούθει τρέχον εἰς τὴν ἀπέραντην ἔρημον! Ἄλλαι μητέρες εὑρέθησαν παγωμέναι εἰς τὰ...
χιονισμένα ὄρη μὲ τὰ δυστυχῆ μικρά των κρεμασμένα ἀπὸ ξηροὺς μαστούς!...».


Ὁ θάνατος τῆς ἄμοιρης γριούλας, στὸ χιονισμένο Πάϊκο καὶ οἱ θάνατοι ἑκατοντάδων χιλιάδων Ἑλλήνων καὶ Ἑλληνίδων τοῦ Πόντου ἔχουν ἕνα κοινὸ στοιχεῖο. Ἦταν ἀπόρροια τοῦ «λευκοῦ θανάτου». Τραγικὴ μοῖρα ἐπεφύλαξε στὴν χαρακομένη κυρά-Παλάσα θάνατο σὰν αὐτὸν ποὺ γνώρισαν τὰ παιδιά της. Ὁ θάνατος φέρνει μιὰ καὶ μόνη ὀνομασία. Οἱ Τοῦρκοι ὅμως

19 Μαΐου...

Ἡ Ρωμανία ἂν πέρασεν,ἀνθεῖ καὶ φέρει κι ἄλλο.... 

πηγή 

Οἱ ἡρωικές και ἅγιες ψυχές τῶν Ρωμιῶν τοῦ Πόντου πάντοτε κουβαλοῦσαν τα δύο στοιχεία τῆς ὑπάρξεώς τους: το σῶμα, το χῶμα τους:

Τὰ μαρτύρια τῶν ψυχῶν ποὺ μνημονεύονται σήμερα, 
οἱ ἡρωικὲς καὶ ἅγιες ψυχὲς
τῶν Ρωμιῶν τοῦ Πόντου πάντοτε κουβαλοῦσαν τὰ δύο στοιχεία τῆς ὑπάρξεώς τους:
τὸ σῶμα, τὸ χῶμα τους:
τὴν Ἀμισό, τὴν Σινώπη,τὴν Kερασοῦντα, τὴν Ἀμάσεια, τὴν Oἰνόη∙
καὶ τὴν «ἀνάσα» τοῦ Θεοῦ,στὶς μεγάλες πορείες ,καθ' ὁδὸν πρὸς τὶς ἀγχόνες,πρὸς τὶς κακουχίες,τὴν παγωνιά, τὴν πείνα, τὸν ἐξευτελισμό,πρὸς τὸν ἄγνωστο θάνατο,
ὅπως ἤθελαν οἱ γενοκτόνοι Τούρκοι.

Κι ὅμως, κρατώντας ἀκέραιη τὴν πίστη τους,οἱ ἐθνομάρτυρες Πόντιοι
κουβαλούσαν τὴν ἀθάνατη ψυχή τους,γιὰ νὰ τὴν παραδώσουν στὸ χέρια τοῦ Θεοῦ
ποὺ Τὸν ἤξεραν καὶ τοὺς ἤξερε.
«Πόσ’ νομάτ’ ἐπέμ’ναν ς’σα στράτας,πόσ’νομάτ’ ἔπαθαν ἂς σὸ κρύον,
πόσ’νομάτ’ ἐπέθαναν ἂς σὸ λιμόν,εἵνας Θεὸς ἐξέρ!».
Ἔλεγε ἕνας ἀπὸ τοὺς παππούδες ὁ Γεώργιος Λαπαρίδης.

Ἡ ἁγία Πίστη καὶ τὸ χῶμα τοῦ Πόντου εἶναι οἱ χιλιάδες ψυχὲς τῆς Γενοκτονίας,
ὅλοι ἐσείς:
Ἐσείς, ποὺ κακοπαθήσατε μὲ «οἰκτρὸν θάνατον ἐν τοῖς ὅρεσι,τοῖς σπηλαίοις καὶ ταῖς ὁπαῖς τῆς γῆς»,ὅπως ἔλεγε ὁ Pοδοπόλεως Kύριλλος.


Ἐσείς, ποὺ χάσατε ὅ,τι εἴχατε πολύτιμον κι ἀγαπημένον,πατεράδες, μάνες, ἀδελφούς, γυναῖκες,γέροντες, τρυφερὰ παιδιά.

Ἐσείς, ποὺ χαθήκατε καὶ ταφήκατε ἄκλαυτοι κι ἀκήδευτοι.

Ἐσείς, ποὺ τὰ χωριὰ καὶ οἱ ἑστίες σᾶς πυρπολήθησαν.

Ἐσείς, ποὺ τὰ σχολεία σας χαλάστηκαν.


Ἐσείς, ποὺ οἱ ἐκκλησιές σας«ἐσυλλήθησαν καὶ ἐμολύνθησαν»,καὶ οἱ μονὲς «ἀπεγυμνώθησαν καὶ ἀπετεφρώθησαν»,ἡ Παναγία ἡ Κρεμαστή, ὁ Πρόδρομος Βαζελῶνος...

Ἐσείς, ποὺ οἱ ὀφθαλμοί σας εἶδαν«πικρῆς σκλαβιᾶς χειροπιαστὸ σκοτάδι».

Ἡ Γενοκτονία τῶν Ρωμιῶν τοῦ Πόντου εἶναι πένθος.
Πένθος καὶ ὀφειλὴ νὰ μνημονεύονται ἐσαεί.Αὐτοὶ ποὺ χόρευαν τὸν Πυρρίχιο
ἦταν ἀνδρείοι καὶ αὐτὴ ἡ ἀνδρεία τῶν «ἀγαθῶν σωμάτων καὶ ψυχῶν»
ποὺ χόρευαν «ὄρχησιν πολεμικήν»,«πυρρίχην» (Πλάτωνας),ἦταν ὁ τρόπος τοῦ μαρτυρικοῦ καὶ ἅγιου βίου τῶν Ποντίων.

Πάντοτε καὶ τώρα,στὸ πηκτὸ σκοτάδι τῆς ἀλαζονείας,τῆς κακότητας καὶ τῆς ἔχθρας τῶν ἀνθρώπων,ὁ Ρωμιὸς στάθηκε καὶ θὰ στέκεται μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο τοῦ βίου,
μὲ παρόμοια ποντιακὴ ἀνδρεία ποὺ θὰ φωτίζεται ἀπὸ τὸ ἱλαρὸν φῶς
τῆς ἁγίας δόξης τοῦ Χριστοῦ.
Ἂς ἔχουμε τὴν εὐχή των.
Ἡ Ρωμανία ἂν πέρασεν,ἀνθεῖ καὶ φέρει κι ἄλλο.... Χριστὸς Ἀνέστη.


Γιῶργος Ἀνανιάδης
Πειραϊκή Εκκλησία

πηγή 

.....αν μετανοιώσω για τα σφάλματά μου, αν κακαδικάσω τους τρόπους της ζωής μου, τοτε η Χάρις του Θεού θα επισκιάσει....

Ιερά Μονή Παναγίας Δουραχάνης

Κυριακή της Σαμαρείτιδας

ομιλία π. Αθανασίου Χατζή

100502

Μην αμελούμε, μην αδιαφορούμε. Να έχουμε πίστη. Τη δύναμη τη δίνει Εκείνος

Λόγοι από ομιλία του π. Αθανασίου Χατζή

Ήτανε Σαββατόβραδο, παραμονή της Σαμαρείτιδος.

Μπήκα μέσα ήσυχα, να μη με πάρη κανένας είδηση. Τον εσπερινό τον έκανε ένας μεσόκοπος παπάς με αρχαία όψη. Ο ψάλτης ήτανε πιο νέος, κ’ έψελνε πολύ κατανυχτικά και ταπεινά. Όλοι-όλοι οι προσκυνητές ήτανε πεντέξη, γυναίκες, τρεις άντρες βουνήσιοι, κ’ ένα παιδάκι που υπηρετούσε τον παπά. Όπως ήτανε σκοτεινά, κρύφτηκα πίσω από μια γωνιά.
Κείνη την ώρα έψελνε ο ψάλτης το δοξαστικό της Σαμαρείτιδος, ένα από τα πιο εξαίσια τροπάρια, που όποτε τ’ ακούσω να τα ψέλνη κανένας καλλίφωνος και ευλαβής ψάλτης, νοιώθω τόση συγκίνηση, που τρέχουνε δάκρυα από τα μάτια μου. Φαντάσου, αγαπητέ αναγνώστη, τι συγκίνηση ένοιωσα κείνη την ώρα, μέσα στην ταπεινή εκείνη εκκλησιά, μαζί με τους βουνήσιους ανθρώπους και με την κυρά Ελένη, ακούγοντας εκείνο το τροπάρι να το ψέλνη με βαθειά κατάνυξη ο καλλίφωνος και ταπεινός ψάλτης του βουνού, που δεν τον ήξερε κανένας. Ήρθανε στο νου μου τα λόγια της κυρά Λένης “Εμείς ζούμε κρυφά από τον Θεό”, κ’ έλεγα μέσα μου “Πόσο κοντά στον Θεό ζούνε τούτοι οι αληθινοί Χριστιανοί!”.
“Έχω ακούσει πολλούς ψαλτάδες. Μα σαν κ’ εκείνον τον ψάλτη σε κείνον τον εσπερινό δεν άκουσα άλλον κανέναν. Θα τον θυμάμαι με κατάνυξη ως που να πεθάνω. Από κείνη τη μέρα έψαλα μοναχός στο σπίτι μου πολλές φορές το δοξαστικό της Σαμαρείτιδος, για να θαρρώ πως ξαναβρίσκουμαι στον Αγι’ Αντώνη του βουνού: “Παρά το φρέαρ του Ιακώβ ευρών ο Ιησούς την Σαμαρείτιδα, αιτεί ύδωρ παρ’ αυτής ο νέφεσι καλύπτων την γην. Ω, του θαύματος! ο τοις Χερουβίμ εποχούμενος πόρνη γυναικί διελέγετο, ύδωρ αιτών ο εν ύδασι την γην κρεμάσας, ύδωρ ζητών ο πηγάς και λίμνας υδάτων εκχέων…”.
Σ’ όλον τον εσπερινό ένοιωθα ζωηρά πως μαζί μου κάνανε την προσευχή τους εκείνοι οι ταπεινοί κ’ οι συντετριμμένοι, και μια θεϊκή φλόγα δρόσιζε την καρδιά μου. Με τρόπο έρριχνα καμμιά κρυφή ματιά κατά το μέρος που στεκόντανε οι γυναίκες και σταυροκοπιόντανε, με τα μακρυά χοντροφούστανα, με τα τσεμπέρια, οι περισσότερες ξυπόλητες, βασανισμένες. Τέτοιες γυναίκες αγιασμένες και καταφρονεμένες πού να βρεθούνε σήμερα! Ανάμεσά τους ήτανε κρυμμένη

Έχουμε ένα διαρκές θαύμα, την θεία Λειτουργία.

 Ό στάρετς Νεκτάριος μιλούσε συχνά για την μεγάλη δύναμη των εκκλησιαστικών προσευχών και τις θείες Λειτουργίες.
- Δεν είναι ανάγκη να ζητάει κανείς αλλά θαύματα, έλεγε. Έχουμε ένα διαρκές θαύμα, την θεία Λειτουργία. Αυτό είναι το μεγαλύτερο θαύμα και πρέπει κανείς να υποκλιθεί μπροστά του και να μετέχει σ' αυτό.

Όταν μια από τις πνευματικές του θυγατέρες χρειάσθηκε ν' απομακρυνθεί από κοντά του για κάποιο διάστημα, ή φίλη της είπε στον γέροντα Νεκτάριο: -Είναι τόσο μόνη!
- 'Αλλά κοινωνεί των Άχραντων Μυστηρίων; Ρώτησε ό Γέροντας.
- Ναι, απάντησε.
- Τότε δεν είναι μόνη της! βεβαίωσε ό Στάρετς.

 Έλεγε επίσης: Όταν προετοιμάζεσαι για την θεία Μετάληψη, δεν χρειάζεται να λες πολλά λόγια στην προσευχή σου, αλλά να προσεύχεσαι εκ βαθέων ή δύναμη της προσευχής δεν βρίσκεται στα πολλά λόγια, αλλά στους εκ βαθέων και ειλικρινείς αναστεναγμούς.

 Ό στάρετς Νεκτάριος συμβούλευε: Την ημέρα πού έλαβες την θεία Κοινωνία να την περνάς ψυχωφελώς. Μη βιαστείς να πέσεις "με τα μούτρα" στην δουλειά• απάλλαξε τον εαυτό σου από βιοτικές μέριμνες μέχρι το μεσημέρι, διάβαζε την Αγία Γραφή και προσεύχου μ' ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο.

 Όταν ή ψυχή σου είναι ανήσυχη και δεν ξέρεις τι να κάνεις, προσευχήσου και προετοιμάσου για την θεία Κοινωνία με αληθινή πίστη και ευλάβεια.

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΟΣΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΣΤΑΡΕΤΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (1853-1928)
πηγή